Bacteriën in de plasbuis en de blaas Urineweginfecties (UWI's)

Wat zijn urineweginfecties (UWI's)?

Urineweginfecties (UWI's) ontstaan als bacteriën de kans krijgen om te groeien in de plasbuis en blaas. Bijna 90% van de UWI's wordt veroorzaakt door de bacterie Escherichia coli (E-Coli) en deze bacterie is vaak aanwezig in onze darmen zonder schade aan te richten. Infecties beperkt tot de lagere urinewegen kunnen zeer pijnlijk en verontrustend zijn, maar verdwijnen normaal gesproken vanzelf na een paar dagen. Zo niet, dan kan behandeling met antibiotica nodig zijn. Net als elke andere vorm van infectie geldt dat hoe langer de infectie onbehandeld blijft, hoe ernstiger de complicaties kunnen zijn. Een symptomatische* urineweginfectie die niet wordt behandeld, kan uiteindelijk leiden tot nierschade.

Niet alle symptomen van de urinewegen betekenen dat er sprake is van een UWI, ook al voelt het mogelijk wel zo. Als u vermoedt dat u een urineweginfectie heeft, neem dan onmiddellijk contact op met uw zorgverlener. Huis-, tuin- en keukenmiddelen kunnen de infectie in de meeste gevallen niet volledig verhelpen.

 

(*Symptomatisch: met duidelijke symptomen zoals koorts, bloed in de urine, troebele urine etc.)

Symptomen van een urineweginfectie

Bij een urineweginfectie (UWI) is er doorgaans sprake van een verandering in het aantal keren dat u naar het toilet moet. Tekenen die kunnen wijzen op een urineweginfectie zijn onder andere: 

• Vaak aandrang voelen om te plassen 
• Incontinentie 
• Een branderig gevoel bij het plassen 
• Bloed in de urine 
• Troebele, verkleurde of sterk ruikende urine 
• Lage rug- en buikpijn 
• Koorts 
• Algehele malaise

Afhankelijk van waar de infectie zich bevindt in het urinewegstelsel, kunnen de symptomen en tekenen verschillen. Typische symptomen van een nierinfectie zijn:

• Hoge koorts
• Koude rillingen of trillen
• Lage rugpijn of pijn in de zijkant van je rug
• Misselijkheid of braken

Als u een urineweginfectie heeft, dan is deze gemakkelijk te behandelen. Neem zo snel mogelijk contact op met uw zorgverlener.

Oorzaken van urineweginfecties

Een urineweginfectie ontstaat meestal als bacteriën de kans krijgen om te groeien en zich te vermenigvuldigen in de plasbuis of blaas en zo symptomen veroorzaken. Het menselijk lichaam heeft verdedigingsmechanismen om zich te beschermen tegen dergelijke indringers, maar soms slaagt het daar niet in. Omdat het immuunsysteem niet bij iedereen hetzelfde is, verschilt ook het niveau van afweermechanismen. Als de bacterie het wint van de afweermechanismen, reageert het lichaan daarop met symptomen zoals pijn en koorts.

Bekijk deze animatie van 3 minuten om te begrijpen hoe een urineweginfectie ontstaat:

 

Intermitterende katheterisatie (IC) vermindert het risico op een urineweginfectie in vergelijking met andere blaasbeheermethoden, bijvoorbeeld verblijfskatheters. Het risico op het ontwikkelen van een urineweginfectie is echter nog steeds aanwezig, omdat bacteriën van buiten het lichaam via de urinekatheter de blaas kunnen binnendringen. Het is belangrijk om een hydrofiele katheter te selecteren die de blaas volledig leegt en het risico op schade aan de plasbuis vermijdt.

Het verschil tussen een bacteriurie en een urineweginfectie (UWI)

Bacteriurie betekent dat er bacteriën in de urine aanwezig zijn zonder bijkomende symptomen van een UrineWegInfectie (UWI), zoals vaak plassen, pijn bij het plassen of koorts. Bacteriurie wordt vaak gezien bij mensen die CIC toepassen. Sommige studies tonen aan dat tot wel 60% van de CIC-gebruikers bacteriurie heeft.

Het wordt aanbevolen om zo min mogelijk gebruik te maken van antibiotica bij personen die CIC toepassen vanwege de potentiële antibioticaresistentie en de bijwerkingen van de antibiotica. Bacteriurie zonder symptomen moet niet worden behandeld met antibiotica, tenzij u zwanger bent of een niertransplantatie heeft ondergaan.

Wie loopt meer risico op het krijgen van een urineweginfectie (UWI)?

Urineweginfecties komen om een aantal redenen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bijvoorbeeld vanwege de kortere plasbuis waardoor bacteriën gemakkelijker bij de blaas kunnen komen. Ook de korte afstand tussen de anus en de urethrale opening kan het risico op infectie vergroten, aangezien de E.Coli die normaal gesproken in de darmen aanwezig is kan verplaatsen en tot een infectie kan leiden.

Waarom vrouwen een hoger risico lopen op UWI's dan mannen:

• Vrouwelijke anatomie, omdat de kortere plasbuis het voor bacteriën gemakkelijker maakt om de blaas te bereiken.
• Geslachtsgemeenschap, vanwege mogelijke overdracht van bacteriën (vagina dicht bij rectum).
• Veranderingen in de vaginale flora, bijvoorbeeld door het gebruik van zaaddodende middelen.
• Zwangerschap door hormonale veranderingen etc.
• Menopauze, met dalende niveaus van oestrogeen.

Algemene risicofactoren voor UWI's bij zowel mannen als vrouwen:

• Structurele problemen in de urinewegen, bijvoorbeeld afwijkingen van de urinewegen vanaf de geboorte of vergrote prostaat (bij oudere mannen)
• Een laag immuunsysteem of wanneer het lichaam met 2 of meer ziekten tegelijk te maken heeft
• Darmdisfunctie (constipatie maakt het moeilijker om de blaas te legen)
• Kathetergebruik (alles wat in de plasbuis wordt ingebracht, inclusief chirurgische onderzoeken die in ziekenhuizen worden uitgevoerd, verhoogt het risico op infectie)

Hoe urineweginfecties te voorkomen?

Er zijn dingen die u kunt doen om de risico's op het krijgen van een urineweginfectie te verminderen. Van profylactische (preventieve) behandelingen, zoals het drinken van cranberrysap waardoor de urine zuurder wordt, werd aanvankelijk gedacht dat het zou bijdragen aan een antibacterieel effect, maar hiervoor is geen solide wetenschappelijk bewijs dat het werkt.

De belangrijkste factor bij UWI-preventie is voorkomen dat de bacteriën zich hechten aan de celwand van de blaas. Cranberry's bevatten een stof waarvan in studies is aangetoond dat deze de hechting van bacteriën kan belemmeren, maar alleen de hele cranberryvrucht vertoont dit effect, niet het sap.

Van mensen met een gezonde en variabele normale bacteriële flora is aangetoond dat ze het sterkste afweermechanisme hebben tegen urineweginfecties. Door probiotica (levende micro-organismen) toe te voegen, kan de normale flora groeien en sommige studies suggereren dat dit een aantrekkelijke manier is om infectie te voorkomen.

Probiotica: zijn levende bacteriën die in bepaalde voedingsmiddelen of supplementen worden aangetroffen. Ze kunnen tal van gezondheidsvoordelen bieden.

Prebiotica: zijn stoffen die afkomstig zijn van onverteerbare koolhydraten (meestal vezels) die de goede bacteriën in de darmen voeden.

Andere bewezen manieren om UWI's te vermijden:

Drink veel vloeistoffen: Water drinken helpt de urine te verdunnen en zorgt ervoor dat er vaker wordt geplast, waardoor bacteriën uit de urinewegen en blaas kunnen worden weggespoeld voordat er een infectie kan ontstaan.

Veeg van voor naar achter om overdracht van bacteriën van het rectum naar de plasbuis (bij vrouwen) te voorkomen.

Direct plassen na het hebben van seks helpt bacteriën weg te spoelen van de plasbuis en blaas.

Vermijd obstipatie. Studies tonen aan dat dit ervoor kan zorgen dat de blaas niet volledig leegloopt, waardoor resterende urine met bacteriën achterblijft.

Wat zijn de risicofactoren voor urineweginfecties (UWI's) voor kathetergebruikers?

Mensen die hun blaas niet op een natuurlijke manier kunnen legen, zijn afhankelijk van katheterisatie. Intermitterende katheterisatie (IC) is de gouden standaard en moet altijd worden verkozen boven verblijfskatheters om infecties te voorkomen. De procedure bootst de natuurlijke manier van plassen na en niets blijft langer in het lichaam dan de tijd die nodig is om de blaas volledig te legen. Dit is van groot belang om infecties te voorkomen. Verblijfskatheters blijven weken of maanden in het lichaam zitten, waardoor bacteriën zich aan het oppervlak kunnen hechten en zich kunnen verplaatsen naar de blaas en een infectie kunnen veroorzaken. Gebruikers van verblijfskatheters krijgen vaak UWI's die veel moeilijker te behandelen zijn met reguliere antibiotica vanwege agressievere soorten bacteriën en de aanwezigheid van verschillende bacteriesoorten tegelijk.

IC is de beste manier om de blaas te legen, voor degenen die niet op natuurlijke wijze kunnen plassen. Er is echter een risico op een urineweginfectie en daarom is er extra aandacht nodig om het risico zoveel mogelijk te vermijden.

Waarom kathetergebruikers een hoger risico op UWI's hebben:

• Risico op het inbrengen van vreemde bacteriën via de katheter
• De plasbuis wordt niet meer op natuurlijke wijze gespoeld tijdens het gebruik van een katheter (in vergelijking met de natuurlijke manier van plassen)
• Risico op wondjes in de plasbuis door de katheterisatieprocedure
• Resterende urine met bacteriën die achterblijft in de blaas als gevolg van onvolledige lediging van de blaas

Hoe voorkomt u een urineweginfectie als u een katheter gebruikt:

Alles wat in de plasbuis wordt ingebracht, kan het risico op UWI's verhogen en daarom is het een extra aandachtspunt voor kathetergebruikers. Belangrijk om te weten is dat niet alle intermitterende katheters hetzelfde zijn. Door een katheter met specifieke kathetervereisten te selecteren en enkele eenvoudige stappen te volgen, kan het risico op UWI's worden geminimaliseerd.

Hygiëne

Was uw handen voor elke katheterisatie. Het genitale gebied kan eenmaal per dag worden gewassen met een milde zeep en onthoud dat u door vaker te wassen de natuurlijke goede bacteriën en slijmvliezen die infecties helpen bestrijden kunt verwijderen.

Vermijd het aanraken van de katheterbuis, omdat dit het oppervlak kan verontreinigen. Verschillende LoFric-katheters hebben een inbrenghulp of een steriel handvat waarmee u de katheterbuis kunt inbrengen zonder hem aan te raken.

Leeg uw blaas volledig en vaak

Overtollige urine is vaak een oorzaak van infectie. Neem de tijd wanneer u katheteriseert. Verwijder de katheter langzaam om er zeker van te zijn dat de blaas leeg is.

Het is belangrijk dat uw katheter de juiste lengte heeft – door het gebruik van  een te korte katheter kan er urine achterblijven, wat het risico op het ontwikkelen van een urineweginfectie verhoogt. Om er zeker van te zijn dat uw katheter de juiste lengte heeft, vraagt u uw arts of verpleegkundige om advies.

Uw zorgverlener zal u adviseren over hoe vaak u per dag moet katheteriseren. De algemene vuistregel is om 4-6 keer per dag met regelmatige tussenpozen te plassen. Als u meer dan 400 ml plast, dan zijn de tussenpozen te lang. Studies hebben aangetoond dat et risico op urineweginfecties hoger is als de blaas veel urine bevat.

Vermijd wrijving

Uw plasbuis en blaas hebben een natuurlijk slijmvlies dat voorkomt dat bacteriën schade aanrichten. Het beschermen van dit slijm zal ook helpen het risico op urineweginfecties te verlagen. Hydrofiele LoFric katheters hebben een oppervlak dat water aan zich bindt. Hierdoor wordt de katheter heel glad, wat wrijving en beschadiging van het slijmvlies in de plasbuis voorkomt, zowel bij het inbrengen als bij het verwijderen. Het is bewezen dat hydrofiele katheters zoals LoFric hierdoor het risico op urineweginfecties met 64% verminderen.¹ Niet alle hydrofiele katheters zijn hetzelfde, dus vraag uw arts of verpleegkundige om hulp bij het kiezen van de hydrofiele katheter die het beste bij u past.

Hoe worden urineweginfecties behandeld?

Normaal gesproken verdwijnt een urineweginfectie na een paar dagen vanzelf als er geen andere onderliggende problemen zijn. Er zijn echter mensen die antibiotica nodig zullen hebben om de infectie te bestrijden. Mensen met frequente UWI's hebben meestal een specifieke behandeling nodig en voor een ernstige urineweginfectie en / of effect op de nieren kunnen intraveneuze antibiotica in het ziekenhuis nodig zijn.

Als u vermoed dat u een urineweginfectie heeft, neem dan altijd contact op met uw zorgverlener.